آفتاب و اثرات آن

نور خورشید دارای طیف های متعدد مرئی و نامرئی می باشد كه از طول موج های مختلف تشكیل گردیده است. فاصله 200 تا 400 نانومتر مربوط به اشعه ماوراء بنفش نور خورشید می باشد. اشعه ماوراء بنفش نوع C با طول موج 200 تا 290 نانومتر توسط لایه اوزون یا استراتوسفر جذب گردیده و به سطح زمین نمی رسد. در حالی كه اشعه ماوراء بنفش نوع B با طول موج 290 تا 320 نانومتر و اشعه ماوراء بنفش نوع A با طول موج توسط این لایه جذب نشده و با رسیدن به سطح زمین، پوست انسان را دچار عوارض ناخواسته می نماید. امواج مرئی كه در طول موج 400 تا 760 نانومتر قراردارند هیچگونه آسیبی به پوست انسان وارد نمی كنند. امواج با طول موج بالاتر از 760 نانومتر اصطلاحاً مادون قرمز نام دارد كه باعث ایجاد گرما در پوست انسان می گردد.

اثرات اشعه ماوراء بنفش

اشعه ماوراء بنفش نور خورشید باعث ایجاد واكنش های فوتوبیولوژیك در سلولهای تشكیل دهنده پوست می گردد. هرچه طول موج كمتر باشد میزان انرژی تخلیه شده بیشتر و نفوذ آن در عمق پوست كمتر خواهد بود. خوشبختانه UVC توسط لایه اوزون جذب شده و قادر به ایجاد آسیب نمی باشد و در صورتیكه این عمل انجام نمی پذیرفت، بدترین نوع مشكلات پوستی از قبیل سرطان ها و بدخیم های متعددی در پوست انسان ایجاد می گردید. این وضعیت در مناطقی مانند استرالیا كه لایه اوزون آسیب دیده است كاملاً مشهود می باشد. UVB دارای طول موج 290-320nm بوده و تا لایه های میانی اپیدرم نفوذ می كند. UVB در سنتز ویتامین D نقش مهمی ایفا می كند. پدیده آفتاب سوختگی و قرمزی ناشی از آن؛ نتیجه تأثیر این اشعه می باشد. در صورتیكه فردی بطور مداوم در معرض اشعه UVB قرار گیرد، امكان ایجاد تغییرات در DNA سلول های پوست شدت گرفته و منجر به جهش های متعددی در هسته سلولی می گردد. همچنین با كاهش عملكرد سیستم ایمنی سلولی احتمال ایجاد سرطان های بد خیم پوست از قبیل BCC (كارسنیوم سلولهای بازال) و SCC (كارسینوم سلولهای سنگفرشی) افزایش می یابد.

UVA دارای طول موج 320-400nm می باشد و از انرژی كم تری نسبت به UVB برخوردار است. اما به علت طول موج بیشتر قادر به نفوذ به درون لایه درم پوست می باشد. مهمترین اثرات این اشعه بشكل تحریك كردن Tanning و پیگماتاسیون می باشد. همچنین در دراز مدت باعث ایجاد پدیده پیری زودرس پوست و بعضی از بدخیم ها مانند ملانوما می گردد.

UVB در عمق پوست سبب ایجاد رادیكال های آزاد می گردد كه عامل مهم بروز فرسودگی و پیری پوست می باشند. احتمال ریسك آسیب های دائمی ناشی از تأثیر اشعه ماوراء بنفش با میزان دوز آن در طی زمان مشخص افزایش می یابد.

توضیحاتی كه ذكر گردید، نقش غیر قابل انكار ضدآفتاب ها در پیشگیری از بروز مشكلات متعدد پوستی را آشكار می نماید.